Je zit in je favoriete restaurant te genieten van een maaltijd. Een maaltijdganger aan de volgende tafel puft aan een sigaret en laat een rookwolk ontsnappen. Omdat roken in het restaurant niet is toegestaan, denk je erover de roker te vragen de sigaret uit te doen. Maar voor je protesteert, bedenk dit: Het kan zijn dat je buurman helemaal niet rookt.
Elektronische sigaretten, ook bekend als rookloze sigaretten, e-sigaretten, of e-cigs, zijn een alternatieve methode om nicotine, de verslavende chemische stof die in tabak zit, te consumeren. Fabrikanten ontwerpen e-sigaretten vaak zo dat ze op gewone sigaretten lijken, maar ze bevatten geen tabak en hebben geen vlam nodig.
Een e-sigaret is een op batterijen werkend apparaat dat vloeibare nicotine omzet in een nevel, of damp, die de gebruiker inhaleert. Er is geen vuur, geen as en geen rokerige geur. E-sigaretten bevatten niet alle schadelijke chemicaliën die met het roken van tabakssigaretten geassocieerd worden, zoals koolmonoxide en teer.
Fabrikanten en tevreden klanten zeggen dat de e-sigaret een gezonder alternatief is voor tabakssigaretten, die elk jaar miljoenen doden veroorzaken. Sommige gebruikers zeggen dat e-sigaretten hun “rokershoest” hebben helpen verminderen, hun smaak- en reukzin hebben verscherpt, en zelfs hun slaap hebben verbeterd.
Credits: Stefan Wermuth/Reuters
De elektronische sigaret werd uitgevonden door de Chinese apotheker Hon Lik, die het apparaatje in 2003 patenteerde en het jaar daarop op de Chinese markt bracht. Talrijke bedrijven verkopen nu e-sigaretten aan klanten over de hele wereld. Maar naarmate het roken van e-sigaretten — of “vaping” zoals het soms genoemd wordt — aan populariteit heeft gewonnen, maken sommigen zich zorgen over de veiligheid ervan, onder andere over de mogelijkheid dat de damp die door de apparaten ontstaat gevaarlijke chemicaliën bevat.
Is de elektronische sigaret een schonere, gezondere keuze voor rokers? Of is het een gevaarlijk apparaat met verborgen risico’s? Beide standpunten hebben hun verdiensten, maar op de volgende bladzijde beginnen we met de basis: hoe het product werkt, en waarom het populair is.
Het gebruik van een elektronische sigaret
Bij het aansteken van een traditionele sigaret verbrandt de tabak, waarbij rook vrijkomt die nicotine bevat. De gebruiker ademt de rook in om nicotine aan de longen af te geven. Een elektronische sigaret vertrouwt niet op dit verbrandingsproces. In plaats daarvan verhit ze een nicotinevloeistof en zet de vloeistof om in een damp, of nevel, die de gebruiker inhaleert. Afhankelijk van de e-sigaret kan de gebruiker gewoon inhaleren uit de patroon om het verdampingsproces te beginnen, hoewel sommige apparaten een handschakelaar hebben die de verdamper binnenin activeert.
Een e-sigaret heeft drie hoofdonderdelen:
Credits: Gezondleven.be
- een oplaadbare lithium batterij
- een verdampingskamer
- een patroon
De lithium batterij drijft de e-sigaret aan en kan worden opgeladen met een oplader zoals die voor batterijen van mobiele telefoons wordt gebruikt. De opgeladen batterij is verbonden met de verdampingskamer, een holle buis die elektronische regelaars bevat en een atomizer — het onderdeel dat de damp creëert. Voordat de gebruiker het apparaat activeert, bevestigt hij een patroon met nicotinevloeistof aan de verdampingskamer. Het uiteinde van de patroon dient als mondstuk van de e-sigaret.
Gebruikers van e-sigaretten inhaleren zoals ze dat met een gewone sigaret zouden doen. Dit inhaleren activeert de verstuiver om de e-liquid in de patroon te verhitten en om te zetten in een damp. Het inhaleren van deze damp door het mondstuk levert nicotine aan de longen, en de gebruiker ademt damp uit die veel lijkt op een wolk sigarettenrook.
Liefhebbers van e-sigaretten zeggen dat ze veel van dezelfde sensaties ervaren als tabaksrokers — het apparaatje in de hand houden, inhaleren en uitademen. Veel e-sigaretten hebben een lichtgevende diode (LED) aan het uiteinde die oplicht als de gebruiker inhaleert, en zo vlammen simuleert. (Kunstmatige vlam is de enige veilige soort bij het gebruik van een e-sigaret — proberen het apparaat aan te steken zou de batterij kunnen doen ontbranden en ontploffen).
De vloeistof of het “rooksap” dat de patronen vult is meestal propyleenglycol, een additief dat de overheid heeft goedgekeurd voor gebruik in voedsel. (Mistmachines die een rokerige atmosfeer creëren bij toneelvoorstellingen gebruiken ook propyleenglycol.) Consumenten kunnen patronen kopen met verschillende hoeveelheden nicotine, of helemaal geen nicotine. Fabrikanten voegen meestal smaakstoffen aan de vloeistof toe. De opties variëren van tabak en menthol smaak tot munt, chocolade, koffie, appel, kers en karamel.
E-sigarettenfabrikanten verkopen hun producten in winkels, maar ook, steeds meer, online. Er is een breed scala aan modellen en merken verkrijgbaar. Sommige bootsen het uiterlijk van tabakssigaretten na, terwijl andere lijken op sigaren, pijpen en zelfs pennen. De prijzen variëren, van €40 tot €120 voor een starterkit, die meestal een oplader en een paar cartridges samen met de e-sigaret bevat. Cartridges gaan meestal ongeveer even lang mee als een pakje van 20 tabakssigaretten en worden verkocht voor ongeveer €10 per stuk. Consumenten kunnen ook flesjes e-liquid kopen en de cartridges zelf hervullen. Dit drukt de gebruikskosten, waardoor e-sigaretten over het algemeen goedkoper in gebruik zijn dan tabakssigaretten.
Maar ook al zijn ze betaalbaar en leuk om te gebruiken, zijn e-sigaretten wel veilig? Sommige gezondheidsdeskundigen zijn bezorgd over marketeers die ze aanprijzen als een gezonder alternatief voor tabak. Dus voordat je je pakje rookwaar inruilt voor de elektronische versie, lees verder als we je inlichten over de mogelijke gezondheidsrisico’s van e-sigaretten.
Gezondheidsrisico’s en bezorgdheid over de veiligheid
Kwaliteitscontrole is een van de belangrijkste problemen die gezondheidsdeskundigen hebben met e-sigaretten. Ze voeren aan dat fabrikanten misschien niet alle chemische ingrediënten die in hun producten worden gebruikt bekend maken. Dit betekent dat het voor gebruikers onmogelijk kan zijn precies te weten wat ze binnenkrijgen. Er is ook niet veel bekend over de korte- of lange-termijn gezondheidseffecten van blootstelling aan nicotinedamp.
De overheid voerde in 2009 een kleine studie uit om een steekproef van nicotinepatronen van twee fabrikanten te analyseren. De resultaten toonden aan dat de toegediende hoeveelheid nicotine niet altijd overeenkwam met de op het etiket vermelde hoeveelheid. De studie onthulde ook dat sommige patronen die als nicotinevrij waren geëtiketteerd in feite nicotine bevatten. En kanker-veroorzakende stoffen die in tabak voorkomen werden ook in sommige e-sigaret patronen aangetroffen, samen met andere giftige stoffen. Een van de gevonden giftige stoffen was diethyleenglycol, een giftige chemische stof die gebruikt wordt in antivries.
Ondanks deze bevindingen beweren fabrikanten van elektronische sigaretten dat hun producten de mogelijkheid hebben om de gezondheid en het leven van mensen die verslaafd zijn aan nicotine te verbeteren. Maar veel gezondheidsdeskundigen zeggen dat makers van e-sigaretten niet het onderzoek hebben gedaan dat nodig is om hun beweringen te staven. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bijvoorbeeld zegt dat er niet genoeg bewijs is dat e-sigaretten veilig zijn.
Gezondheidsdeskundigen zijn ook bezorgd over bedrijven die e-sigaretten op de markt brengen als een manier om te stoppen met roken. Nicotinevervangende therapie producten zoals de nicotinepleister of -kauwgom zijn getest op hun veiligheid en effectiviteit als hulpmiddel bij het stoppen met roken. E-sigaretten zijn dat niet. Sommige deskundigen hebben hun bezorgdheid geuit over het feit dat beweringen van marketeers — of positieve mond-tot-mondreclame van gebruikers van e-sigaretten — mensen ertoe kunnen overhalen e-sigaretten te gebruiken om te proberen te stoppen met roken, in plaats van een methode waarvan de werkzaamheid bewezen is.
Een andere vraag is of niet-rokers aangetrokken zullen worden door de nieuwigheid of de vermeende veiligheid van e-sigaretten en de gewoonte zullen overnemen en zo verslaafd raken aan nicotine. Dit is vooral van belang als het om jongere consumenten gaat — de snoepachtige smaakjes kunnen vooral kinderen en adolescenten aanspreken. En omdat e-sigaretten online verkocht worden, kunnen jongeren er gemakkelijk aan komen — de meeste bedrijven controleren of bevestigen de leeftijd van hun internetklanten niet.
Hoewel e-sigaretten de consument kunnen helpen veel van de gezondheidsrisico’s van het roken van tabak te vermijden, geven ze de gebruikers toch een dosis van een verslavende stof. De regelgevende instanties hebben moeite om elektronische sigaretten te classificeren en de juiste controles in te voeren. Als e-sigaretten aan populariteit blijven winnen, kunnen ze een alledaagse verschijning worden in restaurants, bioscopen, kantoren en andere gelegenheden. Is dat een goede zaak voor het publiek? Op de volgende bladzijde bekijken we een paar belangrijke kwesties die e-sigaretten oproepen over gezondheid, veiligheid en persoonlijke vrijheid.
Regelgevingskwesties
Een van de problemen bij het reguleren van e-sigaretten is te beslissen hoe ze te classificeren. Lijken ze genoeg op tabakssigaretten om op dezelfde manier gereguleerd te worden? Of zijn het helemaal geen sigaretten maar hulpmiddelen voor het toedienen van geneesmiddelen zoals nicotinepleisters of -kauwgom? Omdat ze niet gemakkelijk in een van beide categorieën passen, kan voor e-sigaretten een nieuwe reeks voorschriften nodig zijn.
Veel mensen willen weten of ze elektronische sigaretten mogen gebruiken op plaatsen waar het roken van tabak beperkt is. Fabrikanten en gebruikers van e-sigaretten beweren dat, omdat de damp geen gezondheidsrisico’s en geen aanstootgevende geur oplevert, e-sigaretten overal zouden moeten worden toegestaan.
Tegenstanders van e-sigaretten beweren dat het overal toestaan van het gebruik van e-sigaretten mensen kan ontmoedigen om te minderen of te stoppen met roken, doordat het gemakkelijker en meer sociaal aanvaardbaar wordt om een nicotine fix te krijgen. Ongemakken zoals buiten in de kou staan te rillen om van een sigaretje te genieten kunnen sommige rokers juist aanzetten tot hun verlangen om te stoppen. En zolang niet bewezen is dat de damp die e-sigaretten uitstoten veilig is, kunnen schadelijke effecten van tweedehands dampen niet worden uitgesloten.
Afzonderlijke landen en staten hebben allerlei regels voor e-sigaretten vastgesteld. Australië, Canada en Hong Kong hebben het op de markt brengen en de verkoop van e-sigaretten verboden. In het Verenigd Koninkrijk moeten e-sigaretten die als hulpmiddel bij het stoppen met roken op de markt gebracht worden een vergunning hebben en als geneesmiddel gereguleerd worden, maar het gebruik ervan als recreatief rookalternatief is onbeperkt. Brazilië reguleert e-sigaretten als tabaksproducten.
De regelgeving zal zich blijven ontwikkelen naarmate elektronische sigaretten in populariteit toenemen en deskundigen proberen betrouwbare informatie over ze te krijgen. Intussen genieten gebruikers over de hele wereld van de ervaring van het roken van sigaretten zonder de rook.
